Cognitieve gedragstherapie

We zijn allemaal voortdurend bezig om aan alles wat er om ons heen gebeurt betekenis te geven. Er is een verschil tussen feiten en betekenissen. Een feit is bijvoorbeeld: er ligt sneeuw buiten. Of je dat fijn vindt of niet, hangt van de betekenis die je eraan geeft: “Balen, want ik moet naar mijn werk rijden” of “fijn, sleeen”. Die betekenis geven wij in de vorm van gedachten. In onze gedachten hebben we vaak ook voorspellingen over wat er zal gaan gebeuren. Zowel betekenis geven als voorspellingen doen zijn noodzakelijk om ons te kunnen handhaven.  

Afspraak maken of meer informatie?

Contactformulier06-48115597rfh.tobe@gmail.com

 

De betekenis van onze gedachten komt voort uit wat we belangrijk vinden

Als je net een fiat hebt gekocht valt het je op hoeveel fiats er rondrijden. Betekenissen en voorspellingen komen ook voort uit wat we eerder geleerd of ervaren hebben. Vaak is dat nuttig. Bijvoorbeeld: snelweg=hard rijden; rijden=gevaar; gevaar=extra opletten. Dat weten we door eerdere ervaringen. Als je nog nooit een snelweg hebt gezien, dan weet je niet wat je overkomt als je een oprit op komt rijden.  

Soms is de betekenis die we verlenen aan een situatie niet helpend

Dan maken negatieve eerdere ervaringen dat we teveel door een gekleurde bril kijken. Als je bijvoorbeeld vaak te horen hebt gekregen “dat kan jij toch niet” of “je doet je best gewoon niet”, is de kans groot dat je dat bij nieuwe taken ook snel gaat denken. Ook als dat niet waar hoeft te zijn. Je probeert vervolgens om die redenen te weinig uit wat je wel of niet kunt; en zo wordt je gedachte “ik kan toch niets” steeds weer bevestigd. Een sterk ontwikkelde kritische ouderstem kan tot gevolg hebben dat je de lat voor jezelf bijvoorbeeld heel hoog legt en dat je allerlei gedachten hebt over wat je allemaal zou moeten kunnen. De verschillende modi gaan samen met eigen automatische negatieve (niet helpende) gedachten. Dit zijn gedachten die vaak onbewust maar in heel veel verschillende situaties op kunnen komen. Vaak zijn er bepaalde kerngedachten die aan de basis liggen van de uiteenlopende oppervlakkigere gedachten.  

Cognitieve therapie gaat over de gekleurde bril die jouw betekenisverlening bepaalt

Van die betekenisverlening kun je last hebben en de bijbehorende gedachten zijn vaak niet helpend. Negatieve automatische gedachten hebben zowel invloed op je gevoel als op je gedrag. Als je negatieve gedachten hebt over een bepaalde taak die voor je ligt, kun je je daardoor vervelend of naar gaan voelen. Denk aan gedachten als: “dat kan ik toch niet”, “dat zal me weer niet gaan lukken”, “ik maak er vast weer een zooitje van”, “ze zullen me wel raar vinden als ik het zo doe”. Misschien voel je je wel weer als het kwetsbare kind met als mogelijk gevolg dat je de taak uit gaat stellen om de pijn niet te hoeven voelen. Op het moment dat je je heel rot voelt of je merkt bepaald gedrag bij jezelf waar je last van hebt, kan het helpen om de (negatieve automatische) niet helpende gedachten op te sporen die eraan ten grondslag liggen.  

Niet alle negatieve gedachten zijn disfunctioneel

Soms zijn heftige emoties in bepaalde situaties heel terecht. Cognitieve therapie is dan ook niet hetzelfde als positief denken. Waar het om gaat is gedrag inzichtelijk maken door te achterhalen welke stem in jou maakt dat je zo denkt en doet.  

Gedachten dagboek

Een eerste stap naar verandering is bewust worden van wat er speelt: welke gedachten, stemmen, gevoelens en gedrag zijna actief. Dat doe je door er woorden aan te geven en je denken te vertragen. Wanneer je je bewust wordt in welke situaties deze gedachten opkomen, is de eerste stap gezet om functioneler te leren denken. Het gedachten dagboek kan je gebruiken om negatieve automatische gedachten op te sporen, te vragen en te wijzigen.  

Gedachten dagboek: Kies één momentopname

Zoals je hebt gezien leiden gedachten tot gevoelens en gedrag, en kunnen gevoelens en gedrag weer leiden tot nieuwe gedachten. Je gedrag kan bovendien weer een reactie bij anderen oproepen. Deze reactie kan voor jou weer een nieuwe gebeurtenis kan zijn die bepaalde gedachten en gevoelens met zich meebrengt en daardoor een nieuwe (uitdraagbare) situatie kan vormen, enz. Er kan zo een lange reeks gebeurtenissen ontstaan waardoor je steeds verder wegzakt in een poel van emoties. Het opsporen van gedachten doen we, om het overzichtelijk te houden, altijd in één concrete situatie en daarbinnen weer één momentopname. Het makkelijkst is het om eerst te oefenen met een kleine, overzichtelijke situatie, want vaak zie je daar soortgelijke gedachten als wanneer je compleet overstuur bent.  

Oefening: Afgelopen week evalueren

Denk eens terug aan de afgelopen week en kijk of je je een bepaald moment herinnerd dat je je meer verlamd, gestrest, verdrietig of overstuur voelde dan misschien nodig was. Probeer helder voor de geest te halen wat er gebeurde en schrijf dat vervolgens in steekwoorden op.  

Het vermogen om te dromen

Wanneer we het vermogen tot dromen verliezen raken we veel van onze potentie tot geluk kwijt. Voor de meeste van ons zou het goed zijn geregeld even de tijd te nemen om ons dit natuurlijke talent weer toe te eigenen en het te verstevigen. Het is niet de bedoeling dat de brief verzonden wordt. Hij is alleen voor je zelf. De bedoeling van de datum en de adressering aan een bestaand persoon is alleen om de psychologische realiteit van de brief zo sterk mogelijk te maken zowel op bewust als onbewust niveau.