Verslaving negatieve gedachten

Wanneer iemand wel of niet verslaafd is, is soms niet altijd eenduidig vast te stellen. Belangrijk criterium is de onvrijheid die iemand ervaart. De verslaafde is herhaaldelijk opzoek naar een bepaalde roes, gedrag of emotie en kan daar niet of moeilijk mee stoppen ook al is dat eigenlijk beter. Een ander criterium is dat de negatieve consequenties groter zijn dan de opbrengsten (hoewel de korte termijn opbrengsten wel positief aan kunnen voelen).

Afspraak maken of meer informatie?

Contactformulier 06-48115597 rfh.tobe@gmail.com

Afhankelijk worden van een verslaving (uit balans)

In het begin kan het gedrag/het middel als prettig worden ervaren. Het gebruik en andere levenspatronen zijn in een bepaalde balans die als door de persoon en eventuele omgeving als “okay” worden ervaren.

Na loop van tijd kan het gedrag/middel een dermate rol in iemands leven gaan spelen dat de persoon afhankelijk wordt en moeilijk of geen levensvreugde meer kan ervaren zonder. Op dat punt kan iemand zich uit balans voelen en kan er sprake zijn van een verslaving.

Als je op het punt aankomt dat je uitbalans bent en het niet meer lukt om te stoppen ga je meestal het middel/gedrag gebruiken als kanaal voor negatieve gevoelens. De alcoholist die zich troost of de leegte opvult door te drinken, de eetverslaafde die zijn leegte opvult met eten, de seksverslaafde die zijn emoties verdoofd met prositutie en porno.

Naar mijn inzien komt het bij elke verslaving op hetzelfde neer: gedrag/gebruik wat in eerste instantie als leuk en zinvol wordt ervaren maar uiteindelijk onbeheersbaar is geworden en waar de persoon en omgeving onder leidt. Met steeds meer innerlijke onvrede, onrust, een negatiever zelfbeeld, slechtere zelfverzorging en (grotere) problemen tot gevolg.

De verslavingscirkel

Het probleem is dat als je eenmaal in de verslavingscirkel zit, het zeer lastig is om niet meer in dezelfde valkuilen te trappen. Ik zal hieronder kort uitleggen waarom:

Verslavingsgedrag leidt tot verandering in de hersenen. Door het verslavingspatroon te herhalen worden bepaalde hersenenbanen verbreed en andere hersenenbanen afgebroken. Daarnaast veranderen ook de samenstellingen van de stofjes in de hersenen.
De verslaving maakt een piekwaarde van stofjes vrij in de hersenen, die ervoor zorgt dat je je prettig gaat voelen. Maar na de piekervaring komt het dal. In het begin verdriet, de wens om het anders te doen en je doet meestal dan ook het voornemen om het anders te doen. Maar al snel (soms uren, dagen of weken) hunker je weer naar die volgende piekervaring.
Doordat wij als mensen ook nog eens 90% onbewust en maar 10% bewust handelen is de verslavingscirkel rond. Voordat je het weet ben je onbewust alweer op de hersenbaansnelweg van verslaving en herhaal je het patroon wat die hersenbaan alleen maar breeder maakt.
Een verslaving opzich heeft een negatief effect op het zelfbeeld. Waarom? Je hebt het gevoel geen keuzes te kunnen maken terwijl je dat wel wilt. En juist daar zit het pijnlijke van de verslaving.
Het zelfbeeld wordt steeds meer uitgehold, door keer op keer verslavingsgedrag te herhalen terwijl je dat eigenlijk niet wilt. En juist dat negatieve gevoel wil je vervolgens weer niet voelen wat je vervolgens weer probeert te verdoven met een nieuwe verslavingsroes. Op deze manier is de verslavingscirkel rond.

Zelfwaardering en verslaving

Terugval komt bij veel verslaafden voor en de angst ervoor speelt in de meeste behandelingen een grote rol. Het is naïef om te denken dat als je jarenlang uren per dag een verslavingspatroon hebt herhaald, dat je daar zomaar weer vanaf raakt. Verslaafden kennen vrijwel allemaal het gevoel van walging, leegte en zelfverwijt.

Ik ben van mening dat verslavingsgedrag het beste kan worden gezien als zinloos tijdverdrijf. Kennelijk kan je op dat moment niets nuttigers verzinnen om je tijd aan te besteden. Het gevoel van falen terugvallen en het niet controleren van het eigen gedrag gaat ten koste van de zelfwaardering.

Naar mijn ervaring is het bij een verslaving onder controle krijgen vooral de kunst om te gaan beseffen dat verslavingsgedrag ego-verzwakkend is. Minder zelfwaardering betekent automatisch meer innerlijke leegte. Meer innerlijke leegte kan weer leiden tot verslavingsgedrag om deze leegte te compenseren.

Verslaving en zelfwaardering

Een belangrijk gegeven is dat verslaving onder andere heeft te maken met zelfwaardering. Dit zelfwaardering zou je kunnen zien als een vat, wat ieder mens heeft. We verschillen echter in de mate waarin het gevuld is met positieve zelfwaardering (alles waar we trots en tevreden over zijn) en leegte (dingen die we negatief beoordelen; onze angsten, depressies, onzekerheden, sombere gevoelens over verleden of toekomst, schuldgevoel, schaamte, zelfkritiek, ontevredenheid etc.). Ieder mens heeft leegte, echter als we meer eigenwaarde hebben, dan laten we ons minder leiden door de leegte. Iemand met minder eigenwaarde en met meer innerlijke leegte zal gevoeliger zijn voor verslavingen, omdat hij deze leegte wil vullen om zich goed te voelen.

Goed voor jezelf leren zorgen bij een verslaving

In de mix van toeval (ervaringen, gebeurtenissen, opvoeding), structurele gevoeligheid (erfelijkheid) voor verslaving en het vat van zelfwaardering, kunnen we aan de eerste twee weinig of niets veranderen. Echter de laatste, eigenwaarde, kunnen we wel aanpakken. Een belangrijk punt in de behandeling van verslavingen is om bewust te worden van onze patronen. Ons patroon ligt vast net als een spoorlijn en dat volgen we. We kunnen echter wel van spoor veranderen door wissels. Zo ontstaat er keuze. Een positief spoor of een negatief spoor. Tijdens mindfulness richten we ons erop om zo veel mogelijk positieve wissels te maken, die we bewust moeten ervaren. Dit zijn kleine dingen. De deur voor iemand open houden (en de ‘dank je wel’ ontvangen). Ons iets voornemen en dan ook echt doen (in plaats van uitstellen of laten liggen). Deze kleine dingen zou je ‘een heitje voor een karwijtje’ kunnen noemen. Waarbij het karweitje het bewuste verschil is en het heitje een beetje eigenwaarde of tevredenheid is (wat effect heeft op de zelfwaardering).

Bewust de verslaving doorbreken met mindfulness

Liever klein en bewuste handelingen, dan grote taken en onbewust uitgevoerd. Wanneer we dit op de automatische piloot zouden doen missen we de wissel en rijden we door op het spoor. Het zou geen effect hebben. Wanneer we dit echter wel bewust doen en beleven zijn we in staat om de wissel te nemen en positief effect kunnen maken. Oftewel hoe meer positieve wissels, hoe meer de zelfwaardering is en hoe kleiner de leegte wordt. Zo herwin je het gevoel de regie over je leven te hebben en ben je in staat jezelf een goed gevoel te kunnen geven (goed voor jezelf te kunnen zorgen).